Dumadine Desa Surokonto

Dumadine Desa Surokonto

(Kecamatan Pageruyung, Kabupaten Kendal)

Miturut panemune para nara sumber, larah-larahe Desa Surokonto yaiku kawiwitan saka tumekane Ki Joko Suro minangka Senopati Kadhipaten Surakartambalelo amarga ana prekara kang gawe dheweke cuwa banjur nglungani Kadhipaten.Ki Joko Suro kuwi minangka katurunaning Wali.Sawise regejegan ing Kadhipaten, Ki Joko Suro ditundhung metu saka kadhipaten, banjur dheweke duweni gegayuhan arep ngumbara. Garwane Ki Joko Suro kang cacah loro melu nglungani kadhiapaten merga rasa tresnane marang garwa kinasihe lan arep melu ngumbara. Nanging, sadurunge mangkat anggone ngumbara, salah sijine abdi dalem ing kadhipaten menehi ngerti marang Ki Joko Suro supaya dheweke ora ngumbara menyang panggonan kang arahe mangalor, amarga bakal nemu pepalang kang gawe rekasa anggone ngumbara.Ki Joko ngono pancen kondhang mantepe.Kaya-kaya ora ana kang bisa ngalangi lngane.Diomongi kaya mangkono iku, dheweke malah penasaran banjur mlaku ngumbara mangalor.Nganti tekan ing alas gung liwang-liwung, manggon ing sandhuwure bukit uga durung ana kauripan kang diarani alas Tawing.Embuh apa kang narik kawigatene Ki Joko Suro, nganti dheweke seneng marang papan kono, lan tumekane dheweke ing kono didadekake minangka papan kang pungkasan ing sajrone dheweke ngumbara sasuwene iki.

Sawise tekan papan kono mau, Ki Joko Suro duweni pangangen-angen kepriye carane agawe papan mau supaya didadekake sarana panguripan tumrap anak putune. Ing alas kono ana sawenehing saluran banyu kang mandheg amarga ora ana dalan banyu kanggo tumuju papan kang luwih adoh maneh.Banjur, dheweke duweni gegayuhan arep nerusake gawe dalan minangka saluran ilining banyu. Mung wae isih bingung arep migunakake gaman apa kang bisa agawe saluran banyu kaya mangkono iku, kamangka dheweke ora duwe gaman saliyane teken kang digawa ing saben-saben dheweke lunga menyang ngendi wae.

Ki Joko Surowiwit nggawe saluran banyu kaya apa kang dadi kekarepane kanthi migunakake teken minangka gaman kang bisa dienggo ngrewangi dheweke.Dene carane migunakake, dheweke mlaku mangalor kanthi nggeret tekene.Pancen ajaib, uga ora bisa dinalar tumrap wong-wong kang urip ing donya sarwa modern kaya jaman saiki.Tilase teken mau ngetokake banyu, dumadakan wae sadawane tilas teken kang digeret ngasilake saluran banyu kaya kang dadi kekarepane Ki Joko Suro.Dheweke krasa seneng merga kasil anggone mujudake gegayuhane.

Nanging, durung nganti adoh anggone mlaku, Ki Joko Suro nemu pepalang maneh. Saluran banyu iku mandheg lan ora bisa mili menyang papan kang arep dituju. Merga ana watu kang gedhe banget ngalangi lakuning teken mau. Ngupadaya nyingkirake watu gedhe iku dianggep ora ana gunane, kamangka gamane mung teken lan ora ana liyane. Pepalang iku ora ndadekake ciyuting atine.Malah, dheweke duwe gagasan aweh jeneng “Pengkok” tumrap papan ing ngendi ana watu gedhe kang ngalangi lakune uga ilining saluran banyu kang digawe. Kena apa diwenehi jeneng ”Pengkok?” amarga, nalika gawe saluran banyu, tekene kepengkok (terpentok) dening watu kang gedhe banget ukurane. (Saiki, papan iku diarani dhusun Pengkok.)

Ki Joko Suro ora kendhat anggone ngupadaya gawe saluran banyu. Sawise leren sedhela, dheweke nemokake kepriye carane nerusake ilining banyu mau. Yaiku kanthi carangenggokake lakuning teken mangulon lan mangetan. Tegese, teken diliwatake ing sisih kulon lan sisih wetaning watu gedhe kang ngalang-alangi mau. Dadi, watu iku wis ora ndadekake pepalang maneh, amarga saiki ilining banyu wis lancar maneh. Banjur, Ki Joko Suro nerusake lakune mangetan, ilining banyu uga ngetutake lakune dheweke mangetan.Dene banyu kang mili mangulon dijarke mili ing sadawaning dalan.Merga wis krasa kesel anggone mlaku adoh, dheweke mandheg ing sawenehing papan panggonan kang uga durung ana kauripan babar pisan. Ing kono, Ki Joko Suro mikir, apa kang arep ditindakake maneh tumrap banyu saka saluran banyu gaweyane dheweke. Nalika semana, Ki Joko Suro kepengin banget nanduri papan kono kanthi tanduran pari, merga lemah ing kono cocog banget kanggo tanduran pari lan bisa direka, mengkone bakal ngasilake panenan kang apik, nanging ora duwe winih pari kang arep ditandur.

Kamangka, dheweke ing kono uga ora ngreti papan ngendi wae kang ana kauripan lan bisa nemokake winih pari. Kanthi migunakake kasektene, Ki Joko Suro entuk pituduh mlaku mangulon tumuju desa Kali Terong kang akeh sawahe.Ndilalah, Ki Joko Suro ngreti ana winih pari kang wis cumawis ing sisihing galengan. Banjur dheweke njupuk winih mau.Nanging, njupuke winih, ora nganggo cara kang becik. Winih pari dicolong migunakake kranjang kang wis cumawis neng kono uga. Dheweke mlaku tanpa dosa kanthi nggawa kranjang isi winih kasebut menyang papan kang arep ditanduri mau.Nalikane dheweke mlaku mangetan, ora dinyana winih pari kecer ing sadawane dalan mlaku mangetan. Wis ora mikir bebaya apa kang arep ditemoni, ing pikirane mung kepriye carane winih pari mau ora entek satekane papan panggonane. Prastawa kecere winih pari ing papan kono iku malah nuwuhake gagasane maneh kanggo njenengi papan mau.Merga winih parine kecer ing kono, mula Ki Joko Suro aweh jeneng “Sekecer.”(Saiki, diarani dhusun Sekecer.)

Ora mung tekan semono anggone Ki Joko Suro ngupadaya winih parine. Ki Joko Suro banjur golek gegodhongan kanggo nyumpeli kranjang kang bolong lan marakake parine kecer saparan-paran supaya ora ana tilas pari kang kecer maneh lan ora konangan anggone nyolong. Sawise kranjang disumpeli, Ki Joko Suro mbacutake lakune. Satekane papan mandhege banyu mau, dheweke langsung wae nyebarake winih pari kang dicolong saka Desa Kali Terong. Sakeplasan wae, papan kono wis kaisi dening winih pari kabeh. Kanggo ngilangake tilase pari kang dicolong, Ki Joko Suro banjur mlaku menyang papan kang ora adoh saka papane dheweke saprelu mbuwang kranjang kang digunakake nggawa winih pari mau supaya ora konangan anggone nyolong winih.Kranjang mau dibuwang ing sawenehing papan.Ana wae ing pikirane kanggo njenengi papan iku.Papan ing ngendi kranjang iku dibuwang, diwenehi jeneng “Sekranjang.” (saiki diarani dhusun sekranjang).

Ora let suwe karo kadedeyan iku, salah swijining petani ana kang kelangan winih pari. Petani mau weruh Ki Joko Suro nggawa kranjang banjur dioyak merga petani mau yakin kranjang kang digawa Ki Joko Suro mau isine winih pari.Petani iku weruh tilas kecere winih pari kang bisa didadekake pituduh.Dheweke mlaku ngetutake arah kecere winih pari.Nanging, ing tengah dalan, dheweke digawe bingung. Merga, tilase winih pari mau wis ora ana maneh. Anehe, ing kono uga ora ana tanduran pari utawa sawah.Ora mung mandheg jegreg anggone nggoleki winihe kang ilang. Dheweke terus mlaku mangetan nganti tekan papaning Ki Joko Suro lan kepethuk langsung marang wonge kang lagi leyeh-leyeh nyawang winih kang entes wae disebar. Ing kono, petani wis duwe rasa cubriya marang Ki Joko Suro. Nuruti panasing atine merga nesu, ora kesuwen anggone marani Ki Joko Suro lan nakokake bab winih pari kang ilang.

Jenenge wae maling, ora tumon maling ngakoni lelakone.Mesthi wae kurungan bakalan cepet kebak.Senajan petani nakoni nrecel ora lali nganggo emosi, Ki Joko Suro mung sepele wae anggone ngadhepi. Dheweke pinter golek wangsulan kang bisa njagani awake dhewe saka bebayaning ukuman. Petani iku wis krasa jengkel banget, nganti muntab. Nanging, Ki Joko Suro tetep ora gelem ngakoni lelakone.Malah, dheweke nantang marang petani kanthi gawe unen-unen kang isine kaya mangkene “yen pari kang daktandur iki mau ing wayah panene ngasilake pari kang gundhul, kowe kudu percaya yen aku ora nyolong winih parimu.Merga, winih parimu iku jinising pari kang duweni rambut.Ning, yen pari kang daktandur mau ing wayah panene ngasilake pari kang duweni rambut, iku dadi seksine yen aku pancen nyolong winih parimu.”Apese, si petani ora ngreti jinising pari duweke, mula dheweke precaya wae marang Ki Joko Suro.Pancen, nalika wayah panen, pari kang ditandur Ki Joko Suro dudu jinising pari kang duweni rambut, ora liya pari gundhul.Mula, Ki Joko Suro slamet saka pangincime si petani.Si Petani njaluk ngapura marang Ki Joko Suro lan menehi winih pari kang cacahe sepuluh iji supaya ditandur ing sawahe Ki Joko Suro. Miturut kandhane petani, winih mau dudu sembarang winih. Nalika ditandur pancen nggumunake, winih kang mung sepuluh iji mau saya suwi dadi saya lemu lan tiba wayahe panen dadi pirang-pirang kandhi.

Saking bungahe, Ki Joko Suro banjur aweh jeneng Surokonto kanggo papan mau, Surokonto kadadeyan saka tembung Suro yaiku dijupuk saka jenenge awake dhewe kang duweni teges kuwat, lan Konto kang duweni teges wani. Dene tujuwane, nalika ing papan mau wis wiwit ana kauripan, supaya para warga eling marang dheweke kang wis ngupadaya papan kono kanthi rekasa. Dening Ki Joko Suro, Surokonto diperang dadi loro, yaiku Surokonto Wetan lan Kulon. Iku mau adhedhasar saluran banyu kang digawe dheweke nalika nemoni pepalang watu gedhe ngalangi lakuning teken, lan dienggokake mangetan banjur mangulon. Ateges saluran banyu dadi ing sawetane lan kulone watu gedhe mau. Surokonto dadi desa, banjur Ki Joko Suro lan garwa sarta abdine mapan ing kono, dadi warga kang pisanan. Saya suwe Surokonto saya padhet wargane.

Saka misuwure Ki Joko Suro ing desa sebrang, ndadekake Kyai Lompong panas atine, meh saben para warga ngugung sing jenenge Ki Joko Suro.Kyai Lompong takon marang sawenehe warga ngenani sapa kuwi Ki Joko Suro sing lagi dadi kembang lambene para warga. Salah sawijining warga nyaritakake yen Ki Joko Suro iku minangka wong kang dianggep paling sekti merga bisa gawe saluran banyu, sawah, uga bisa ngedegake desa ing sawenehe papan panggonan kang dijenengi desa Surokonto, dene Surokonto iku mapan ing sawetane desa Kali Terong.Kyai Lompong serik atine krungu critane warga mau, mula dheweke duweni karep nekani Ki Joko Suro lankepengin nyingkirake Ki Joko Suro saka papan dununge banjur papan mau arep diaku duweke. Kyai Lompong ora bisa nrima ngono wae kasektene kesaing dening Ki Joko Suro, merga krasa yen dheweke sing paling sekti mandra guna. Dene larah-larahe dijenengi Kyai Lompong yaiku merga nalika nekani papan dununge Ki Joko Suro, Kyai Lompong nyamar dadi petani lan utusan marang murid kinasihe supaya nganake sayembara gawe gaman kang tujuwane nyingkirake Ki Joko Suro. Gamane sapa sing paling landhep, yaiku sing menang ing sayembara lan papan dununge Ki Joko Suro sing dadi bebungahe, merga Ki Joko Suro dianggep ora duwe hak marang desa Surokonto merga anggone nggawe ora ana kasepakatan apa maneh idi pangestu saka Desa sebrang.Kamangka sak durunge dadi desa Surokonto, papan mau dudu darbeke sapa-sapa.Wusanane, Ki Joko Suro ora kabotan anggone nampa panantang gawe gaman kuwi, dheweke melu sayembara, semana uga Kyai Lompong. Ki Joko Suro banjur ngupadaya gawekeris, Kyai Lompong uga melu gawe gaman arupa keris. Sawise keris dadi, banjur dijajal kanggo mangerteni gamane sapa sing paling landhep. Keris gaweyane Kyai mau disabetake menyang wit lompong ing sisihe, nanging wit lompong iku ora cacat sithik-sithika, godhonge uga ora suwek babar pisan. Beda maneh karo keris gaweyane Ki Joko Suro sing landhepe ora karuwan. Awitsaka kadadeyan kuwi, Kyai mau diparabi Kyai Lompong dening Ki Joko Suro.Banjur ora kesuwen anggone Ki Joko Suro utusan supaya Kyai Lompong nyingkiri dheweke saka papan dununge.Merga ora gelem ngakoni yen dheweke kalah, Kyai Lompong banjur lunga menyang sawahe Ki Joko Suro.Ing kana, dheweke ngorak-arik tanduran pari kang lagi wiwit thukul.Ki Joko Suro muntab ngerti pratingkah kaya mangkono iku.

Sauntara suwe anggone Ki Joko Suro nglungani Kadhipaten lan ngumbara, abdi daleme rasan-rasan arep melu lunga lan nyusul Ki Joko Suro sarta garwa-garwane. Senajan ora ngerti ana ngendi dununge Ki Joko Suro saiki.Nanging, saking bektine marang Ki Joko Suro, abdi dalem mau nggoleki nganti ketemu.Banjur kelingan marang welinge dheweke wektu iku. Mangerteni yen Ki Joko Suro iku seneng marang panantang, mula abdi daleme mlaku ngumbara mangalor ngati tekan papan dununge Ki Joko Suro.

Perjuwangane Ki Joko Suro ora mandheg ing kono thok. Saiki sing ana ing pikirane, kepriye carane ngudarasa kanthi rasa syukur merga saka polah tingkahe dhewe, dheweke bisa kasil gawe papan panguripan tumrap anak putune. Nalika dheweke turu, Ki Joko Suro ngimpi kang dianggep ora biyasa. Ing ngimpine, ana sing ngandhani supaya nglakoni tapa bata ing papan pisanan nalika dheweke tekan ing Tawing.

Ing ngimpine kuwi Ki Joko Suro diutus supaya nglakoni tapa brata ing sasi mulud, malem jum’at kliwon. Banjur tapane uga kudu kanthi cara mblusukake sakojuring awak neng sawenehing saluran banyu kang minangka pusating saluran gaweyane dheweke. Merga ngimpi mau dianggep ngimpi kang ora biyasa, Ki Joko Suro nglakoni tapa kaya apa kang dikandhakake ing ngimpine. Tegese, Ki Joko Suro tapa brata sewengi muput ing sak njeroning banyu utawa kungkum nganti sirahe thok kang katon saka njaba. Kamangka wis bisa dinuga yen ing sajroning banyu iku mesthi akeh lendhute. Sawise sewengi muput tapa ing njero banyu, Ki Joko Suro mentas lan awake gluput lendhut. Mula saka kuwi dheweke diparabi Ki Gleput Joko Suro.

Majuning Jaman, Surokonto wis malih dadi desa. Iku tegese, Ki Joko Suro kasil anggone ngupadaya kanggo anak putune.Kocap kang cinarita, kauripan kang pisanan ing Desa Surokonto wiwit katon sithik baka sithik.Para warga wiwit nglumpuk ing kono.Saya suwe saya akeh para warga kang mapan ing Surokonto.Nganti tiba wayahe jaman Kumpeni, panjajahaning nagara Walanda. Kejeme kumpeni Walanda pancen wis misuwur. Ing saben dinane, uripe para warga ya digawe nelangsa. Ora mandhang lurah apa maneh rakyat-rakyat cilik, kabeh dikongkon kerja rodhi, kang ateges kerja mawa cara ngutamakake rasa ikhlas tanpa bayaran apa-apa saka kumpeni. Dadi oleh-olehe kerja ya mung kesel thok.

Para warga ing wektu iku kabeh dho dadi buruh tani, ana sing wis duweni sawah dhewe, ana uga kang mung dadi buruh. Sejatine, warga Surokonto iku kalebu petani kang rata-rata sugih. Nanging ya kuwi mau hasil panen saka sawah lan tegalan kabeh dijaluk dening para kumpeni kang ora duwe ati. Nenandur dhewe, diruwat dhewe, nanging ora tahu ngrasani hasile. Wektu iku Surokonto wis meh kasatan banyu, merga ilining banyu wis ora gedhe lan lancar kaya adate. Mula para warga wiwit kisruh mikirake tandurane kang kasatan banjur padha mati langaring nganggur. Kamangka panenan mau kudu disetorake marang para kumpeni.

Saya suwi ilining banyu saka Tawing saya mundhak cilik ngathir, nganti ora bisa tekan desa.Salah sawijine Walanda nggoleki sumbering banyu mau banjur reka-reka arep ngupadaya nglancarake ilining banyu. Walanda mau tumuju ing alas Tawing lan weruh dalan banyu kang arahe mangetan lan mangulon ing sisihing watu gedhe.Banjur duweni gagasan arep gawe dalan banyu maneh kanthi ambangun trowongan ing sangisore watu gedhe kang sejatine arupa bukit. Langsung wae Walanda mau utusan marang ngisorane supaya mbangun trowongan kan ngliwati saambane watu gedhe mau. Kanthi rekasa para warga uga melu mbagun terowongan ing ngisor lemah mau ngantidadi lan rampung. Banyu mili gedhe tur tambah akeh kang tumuju ing desa Surokonto. Saikine, para warga wis ora susah maneh, amarga banyu wis mili kaya padatan. Tetanduran ing sawah lan tegalan wis bisa kasiram banyu lan lemu maneh.

Sawise Surokonto bebas saka panjajahe nagaraWalanda, para warga krasa seneng merga uripe wis ora gumantung marang Walanda kang kejem maneh. Hasil panen saka sawah lan tegalan-tegalan wis bisa didol dhewe-dhewe kanggo nyambung uripe. Wis ora kabotan mikir setoran kanggo para kumpeni kang ora duwe rasa welas asih marang sapadha-padha. Salungane Walanda, Surokonto katon makmur maneh, para warga ora kendhat anggone ngupadaya golek sandhang boga kanggo kulawarga. Merga krasa butuh pemimpin kanggo desane, mula para warga milih salah sawijine warga supaya dadi lurah ing Surokonto.Mesthine anggone milih ora mung waton milih. Nanging, wong kang wis dipercaya bisa dadi panutan kanggo warga liyane.

Ing tahun 1989, desa Surokonto dipandhegani dening lurah kang arane Sudari. Neng kono, jaman wis luwih maju saka sakdurunge. Ana sawenehe warga kang aran Tasno kang wis sepuh banget minangka juru kunci utawa salah sijine warga kang mangerteni kepriye larah-larahe desa Surkonto. Banjur wong kang akrab diceluk mbah Tasno iku mau nyeritakake sapa kuwi Ki Joko Suro, kepriye larah-larahe desa Surokonto, wiwit saka saluran banyu, kang nganti saiki isih dinggo kanggo nyambung urip ing saben dinane nganti jeneng-jeneng dhusun kang ana ing Surokonto kanthi gamblang.Pungkasane para warga ngerti sapa sejatine Ki Joko Suro kuwi.

Merga para warga Surokonto wis mangerteni sapa kang madegake Desa Surokonto, lan mangerteni babagan Ki Joko Suro kang tapa brata ing banyu lan nalika mentas kebak lendhut, mula para warga ngundang Ki Gleput Joko Suro, malah luwih akrab diceluk Mbah Gleput joko Suro. Ki Joko Suro uga dianggep pahlawaning Desa Surokoto.Banjur sadawaning saluran ilining banyu mau dicor kanthi wujud nyumurupi talang lan ing panggonan tapa bratane Ki Joko Suro didegake bangunan awujud bak minangka tampunganing banyu mawa ukuran 15x15, banjur nganakake kaya dene ritual kanggo ngonjukake rasa syukur kang awujud pesta rakyat. Pesta rakyat iku diarani syukuran talang Tawing.Tradhisi iki dianakake saben telung tahun sepisan ing sasi mulud utawa bada mulud ing dina jum’at kliwon. Anggone nemtokake dina lan tanggale ora bisa sembarangan, nanging kudu dipetung luwih dhisik. Yen petungan iku tiba ing sasi mulud, nanging ora anadina jum’at kliwon bisa dianakake ing sasi sacandhake kang ana dina jum’at kliwone.

Dene tata carane yaiku kanthi reresik luwih dhisik ing sakupenging saluran banyu, dibacutake nyembelih kebo ing dina jum’at kliwon esuk, lan awane nanggap pagelaran wayang kulit sewengi nutug. Nanging kebo kang digunakake dudu kebo kang kaya biyasane.Ing kene kudu nganggo kebo bule, iku wae ora kena kebo bule kang minangka kewan ingon. Kudune kebo bule kang biyasa golek mangan dhewe lan diumbar tanpa diopeni uwong. Mula uga angel ditemoni lan ora mesthi ana ing sembarang panggonan. Kadhang yen prelu kudu pesen dhisik ing panggonan kang ana kebo kaya mangkono mau.Kebo mau disembelih ing saluran banyu ing ngisor wit gedhe kang krowak tengahe.Wit iku manggon ing sisihe saluran banyu kang digawe dening Ki Joko Suro nalika semana.Wengi sakdurunge kebo disembelih, luwih dhisik didusi nganggo banyu kembang setaman. Banjur esuke umun-umun bubar subuh, kebo digiring menyang alas Tawing kangadoh tumrapwong mlaku tanpa kendharaan. Wiwitane pancen kebo mau nyrudug-nyrudug wegah digiring malah kerep banget arep nyilakani wong kang nggiring. Para warga uga ngetutake ing mburine kebo lan juru giringe mau. Nanging,aneheyen mau neng sadawaning dalan tumuju Tawing kebone nyrudug-nyrudug, bareng tekan alase dadi lulut lan manutan. Malah ana uga kangmlaku dhewe tanpa dituntun.

Satekane rombongan ing Tawing, kebo luwih dhisik disabrangake ing saluran banyu mau saprelu adus lan jeguran kaya dene bocah cilik kang lagi seneng-senenge adus ing sendhang. Sawise cukup anggone ngedusi kebo kanthi nyemplungake ing saluran banu saprelu nyebrang, kebo mau banjur digiring menyang papan kanggo nyembelih, yaiku ing ngisor wit gedhe kang tengahe krowak iku. Saking akehe kang nyekseni, mula kebo ora bisa diatasi, ndhuawak-ndhuwak ora karuwan nalika arep dijagal. Padatan, pisan pindho angel anggone njagal, nanging biyasane sabanjurekebo mau dadi lulut lan mapan dhewe, kaya-kaya wis ngerti yen dheweke arep disembelih. Sing nyembelih kebo mau uga ora sembarang uwong. Syarate kudu disembelih dening kyai lan didongani kaya adate yen arep nyembelih kewan.

Sarampunge upacara sembelehan, kebo langsung dikuliti lan daginge dibagi loro. Sing separo dimasak ing Tawing lan sing separo maneh digawa bali menyang omahe pak lurah kanggo nyuguh para niyaga lan kabeh paraga ing pagelaran wayang uga para warga sarta tamu undhangan. Sing dimasak lan digawa bali iku mung daginge wae, dene endhas lan sikile dibelet ing sisihing talang dawa kang ora liya saluran banyu mau saprelu gawe sesaji. Tata cara candhake, para warga nganakake ambengan utawa slametan mawa bucu utawa bucon dinggo kembulan. Ora lali dilawuhi daging kebo kang dimasak neng nggone mau.

Sabanjure, para warga ditanggapake wayang kulit wiwit awan nganti sewengi muput. Lakon ing pagelaran wayang iku uga wis ditemtukake. Nanging, mung lakon kanggo pagelaran wayang kang diadani wayah awan bubar tata cara sembelehan. Lakon kang digelar ing wayah awan migunakake lakon kang wis pakem yaiku Rama Tambak, merga lakon kuwi anggambarake kepriye nalika Ki Joko Suro nggawe saluran banyu ing Tawing. Banjur wengine nggelar lakon bebas kaya apa kang dadi panjalukane para warga, merga sifate mung kanggo hiburan. Sadurunge pagelaran wayang kawiwitan, luwih dhisik wayang dikumbah ing papan kang diarani Pintu. Pintu yaiku arane bendungan minangka pusat sumbere banyu ing Tawing kanggo mbagi banyu saka Surokonto neng desa liyane.

Lumrahe dhalang kang ngumbah wayange, ora kabeh wayang dikumbah mung wae saperangan thok, yaiku Kresna, Janaka, lan Punakawan. Ngumbah paraga-paraga mau ora teges tanpa alesan, dene alesane mung paraga kuwi kang dikumbah yaiku supaya pemimpin ing Surokonto duweni watak kaya paraga-paraga mau. Kayata, Kresna duweni watak wicaksana, Janaka duweni pendhiriyan kang kekeh (berpendirian teguh), lan punakawan kang duweni gegyauhan tumrap majune jaman kang arep tumeka, berjuwang, lan pekerja keras.

Rerangkeyan tata cara iku diadani saben telung tahun pisan lan wis didadekake agendha rutine desa Surokonto ing saben telung tahun pisan. Para warga precaya yen kanthi nganakake syukuran mau bisa nambah gancaring iline banyu kang terus dadi sumbering panguripan tumrap para warga.Pancen nyata, anane banyu kuwi perekonomian ing Surokonto tansaya mundhak. Rakyate pada makmur lan urip tentrem.

Wis tahu lan kuwi mung sepisan ana niyatan ora nganakake pesta rakyat kanggo syukuran Talang Tawing. Pak lurah duweni angen-angen, sepisan wae ora menehi sedhekah bumi mau jalaran ora ana prabeya kanggo ngadani tata cara kang wis dianggep rutin. Kang banget nggumunake, angen-angene pak lurah mau ndadekake kaya-kaya dhedhengkote Tawing ngamuk.Sanalika lemah-lemah ing tawing pada mbelah dadi rong perangan, padha pating plethek nganti banyu ing saluran ora gelem mili menyang Surokonto maneh. Kamangka kuwi mau mung lagi pangangen-angen lan durung kadadeyan. Mula saka iku, niyat kanggo ora ngadani syukuran Talang Tawing diwurungake.Banjur para punggawaning desa ngupadaya ben piye carane agendha rutin mau bisa kalaksanan kaya biyasane kanthi nariki urunan saka para warga Surokonto la nana saperangan saka desa liya kang menehi dhonatur utawa sumbangan, jalaran melu migunakake banyu saka Tawing.

Nganti saiki, jeneng Surokonto Kulon lan Surokonto Wetan ora owah sithik-sithika, sanajan ta wis dadi desa. Miturut para warga, sedane Ki Joko Suro mapan ing Desa Surokonto Wetan, mula disarekake ing sareyan umum Desa Surokonto Wetan. Amarga para warga ngreti lan nganggep Ki Joko Suro iku kalebu sawenehing Pahlawan tumrap kadadeyane desane, mula sareyane digawe beda saka sareyane para warga. Yaiku, kanthi nggawekake omah-omahan ing satengahing pasareyane para warga. Dadi, sareyane Ki Joko Suro iku papane ing njero omah-omahan kang digawe kaya omah tumrape wong urip neng donya. Nanging, ing njero omah iku ora mung dienggoni Ki Joko Suro wae, ana uga sareyane garwa-garwane kang cacahe loro, ngapit ing sakiwa tengene Ki Joko Suro.Banjur ing sisihe maneh, ana sareyan kang dianggep sareyane abdi daleme kang uga cacahe loro.

Rerangkeyan tata cara mau saiki wis dadi tradhisi tumrap desa Surokonto. Nanging, saya maju jamane tradhisi mau dadi owah ora kaya jaman pisanan dianakake merga solah tingkahe wong-wong kang duweni watak srakah.Tradhisi kang sakbenere mung minangka upacara kanggo rasa syukur saiki malah digawe sarana pesugihan tumrap wong-wong kang asale saka liya desa. Dadi, nalikane nyembelih kebo wong-wong mau padha melu nyekseni ing Tawing saprelu midak geihing kebo kang jarene bisa nuwuhake pasugihan. Wektu iku ana sawenehing warga arane Sugimin saka dhusun Tawang, Weleri kang melu pesugihan.Dene carane, ing malem jum’at kliwone, wong-wong kanga rep nglakoni pesugihan mau padha tapa brata ing cungkupe Ki Joko Suro, kaya-kaya padha njaluk idi pangestu.Esuke, wong-wong mau melu menyang Tawing, nalikane kebo disembelih, langsung wae padha rebutan arep ngidak getihing kebo bule kang diprecaya bisa aweh pesugihan. Jarene, getih mau ora bisa cocog karo sembarang wong kang ngidak. Titikane yen getih mau cocog, nalika diidak bakal nemplek ing dlamakan sikile, kanthil ora bisa ucul. Kamangka getih kenthel banget. Dene yen ora cocog marang wong sing midak, getih mau ora gelem nemplek ing dlamakan.

Sugimin yaiku wong kang kasil anggone golek pasugihan saka getih mau. getih cocog marang dheweke, wektu kuwi dheweke dumadakan dadi sugih sanalika. Misuwur banget kang jenenge Sugimin iku minangka juragan kapal, dudu kapal-kapal moden kaya saiki, nanging kang darani kapal yaiku prahu kanggo golek iwak para nelayan. Nanging, nglakoni pesugihan kaya mangkono iku kudu disarujuki dening keluarga, jarene wong kang arep golek pasugihan kudu nyedhiyakake kamar mligi pesugihane mau. Miturut cerita, yen getih cocog lan nemplek ing dlamakan, pesugihan langsung teka ing ngomahe wong iku, ing sawenehing kamar kang wis sumadya dumadakan ana swara kebo kang tiba saka dhuwuring gendheng.Yen saka keluarga wis ngerti babagan pesugihan iki, mula ora kaget ditekani kaya ngono kuwi. Tekane kebo mau nggawa dhuwit, nanging yen saka keluarga ora ngerti babagan kuwi, akeh-akehe padha nggusah kebo supaya ora manggon ing kamar. Wusanane, kebo lunga lan ora kasil anggone golek pesugihan.

Wong kang wis nglakoni pesugihan kaya mangkono bisa dititiki. Saka ragane wae wis gamblang, biyasane wong mau kaya kebo ora tahu adus, ora tahu nganggo sandhal, lan ambune kaya kebo. Pancen pesugihan ngono kuwi ana senenge uga orane. Senenge, tanpa pontang-panting kerja dhuwit wis mara dhewe, ora kepenake yaiku yen besuk mati, wong kang nglakoni pesugihan bakal didadekake tukang angone kebo kang getihe diidak lan didadekake pesugihan. Mapane ya neng wit gedhe kang dienggo papan nyembelehe kebo mau, neng kono kuwi diarani kerajaane kebo lan para pamonge. Jenenge wae pesugihan, wis mesthi kudu ngecakake apa kang dadi syarate, utawa sesajen kang maune wis ana ing perjanjiane. Nitik saka kauripane Sugimin, dheweke lali ora ngecakake sesajen, banjur pesugihane ilang ngono wae.Kapal-kapale padha kerem nalikane miyang golek iwak neng segara. Saikine, Sugimin wis ora dadi wong sugih maneh, malah kahanan uripe dadi luwih elek ketimbang sadurunge nglakoni pesugihan.

Jalaran para warga Surokonto ora seneng marang kelakuwane wong-wong kang nglakoni pesugihan mau, mula getih kang biyasane dibelet ing papan kanggo nyembelih saikine age-age dibuwang kali.Nanging, tetep wae wong-wong mau duweni aji-aji dhewe kanggo ngupadaya supaya entuk getih mau.mula, nalika getih dibuwang langsung padha balapan ngoyak ilining getih kang wis campur adhuk karo banyu. Yen pancen cocog, senajan getih wis keli ing banyu, getih tetep gelem nemplek ing dlamakanlan pesugihan tetep isa digoleki. Para warga Surokonto lan sakupenge, ora entuk melu pesugihan. Jalaran padha melu ngombe lan migunakake banyu saka Tawing. Mula kanggo para warga Surokonto lan sakupenge melu pesugihan ngono kuwi hukume haram. Yen tetep nekat melu, bakal nemu bebendu kang ora bakal bisa dinyana sadurunge.

Saiki, Surokonto wis luwih maju. Ora ana kang owah sithik-sithika wiwit saka jeneng lan tradhisi-tradhisi kang kaya jaman biyen mula wis ana. Para warga terus nglestarikake apa kang wis ana ing Surokonto. Dene ngenani papan panggonan kang wis pratelakake ing dhuwur, yaiku Pengkok, Sekecer, lan Sekranjang, iku minangka jeneng dhusun-dhusun kang ana ing Surokonto. Lan babagan saluran uga ilining banyu, nganti seprene saluran mau minangka sumbering banyu ing dhusun Pengkok, Sekecer, lan Sekranjang. Awit saka kadadeyane Ki Joko Suro nyolong winih pari merga dheweke yakin yen lemah kono cocog kanggo nenandur, sejatine uga pratelan iku bener. Pranyata, saiki Desa Surokonto wis misuwur minangka Desa kang bisa ngasilake panen pari ping telu jroning setahun. Nyatane, kahanan mengkono iku ora ditemoni ing Desa liyane, kajaba ing Desa Surokonto iku dhewe.